Acı Bakla

Acı Bakla

Türkçe: Acı bakla
İngilizce: Lupine
Latince: Lupinus 

Vatanı ve İklimi:
Baklagiller (Fabaceae) familyasına mensup, 300’e yakın türü olan acı bakla, tek yıllık otsu bir bitkidir. Bazı türlerinin tarımına, bundan 3000 yıl önce başlanmıştır. Tarihte Romalılar zamanından günümüze, halen toprak ıslahında kullanılmaktadır. Türkiye’de Ege ve Marmara Bölgesi’nde yabani olarak yetişmektedir. Bazı türleri yeşil gübre veya süs olarak bahçelere ekilmektedir. Tohumları ise çoğunlukla hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Türkiye, hem acı baklanın yabani formları, hem de kültürü yapılan türlerinin yetişmesi açısından elverişlidir.

Bitkisel Özellikleri:
Bitkinin boyu 30-120 cm’ye kadar uzayabilir. Çiçekleri dik, üzüm salkımı gibi kümelenmiştir. Parmak parmak olan yeşil yaprakları, havada bulunan nitrojeni çeker ve köklerindeki depolarına yerleştirir. Acı bakla ve iri tohumu, tehlikeli olarak nitelendirilen alkaloit (lupinin) içerir. Bu sebeple, acı bakla ve tohumu hayvanlar tarafından yenilemez. Ancak lupininden arındırılmış olan bazı türleri hayvanlar tarafından yenilebilir. Bu türlerden hayvan beslemede kullanılabilen ve proteince zengin bir tohum elde edilir.

Faydaları:

• Besleyici ve kuvvet vericidir.
• Anne sütünün artırır.
• İdrar söktürücüdür ve idrar yollarını temizler.
• Bağırsak temizliği yapar, parazitleri yok eder. 
• Vücutta biriken tuzu atmaya yardımcı olur.
• Böbrek sağlığı için faydalıdır; böbrek iltihabı, böbrek taşı ve kumlarını söktürür.
• Ağrı kesici özelliği vardır; baş, romatizma, siyatik ve lumbago ağrılarına iyi gelir.
• Diyabet hastalarındaki yüksek şekeri dengeler.
• Guatra iyi gelir; sirke ile kaynatılan tirmis ılık hale geldiğinde guatrlı bölgeye sarılmalıdır.
• Adet ve doğum sonrası akıntıları söktürücü özelliği vardır.
• Basura iyi gelir; bunun için günde yalnızca bir avuç tirmis tüketmeniz yeterlidir.
• Acı bakladan elde edilen merhemin harici kullanımı deri hastalıkları için iyileştiricidir. hücre yenileyici özelliği olan tirmis, kanser yaralarına, aknelere ve çillere iyi gelir. Tirmis bu kullanım için toz haline getirilmelidir.
• Yapılan bilimsel çalışmalar, acı baklanın metabolizma üzerine pek çok faydası olduğunu göstermektedir. Bu faydalardan bazıları, idrar yollarını temizlemesi ve idrar sökücü olmasıdır. Bu tahılın protein bileşeni, hipokolesterolemik (kanda kolesterol düşürücü) etkinin büyük kısmından sorumludur. Şeker hastalarında kan şekerini düşürücü etki gösterir. Böbrek taşının ve kumunun düşürülmesine yardımcıdır. Baş ağrılarını dindirir. Romatizma, lumbago* ve siyatik ağrıları kesmeye yardımcıdır. Bağırsak parazitlerini düşürücü etkisi olduğu bilinmektedir. Kan albümin seviyesini düşürür. Vücutta birikmiş olan tuzu atar. Diğer baklagillerle kıyaslandığında lupin tohumları, diyette daha fazla yararlı ham lif içerir.

Bilgilendirme:
Acı bakla, yaklaşık bin yıldır Akdeniz Bölgesi’nde yüksek protein içeriğinden ötürü gıda olarak kullanılan baklagillerden biridir. Diyabet semptomlarını tanımlayan ilk bilim adamlarından İranlı doktor İbn-i Sina, şeker boşaltımını belirgin bir şekilde azaltmak için; acı bakla, çemen otu ve cedvar*ın tohum unlarının karışımlarını kullanmıştır. Eski ve geleneksel farmakoloji kitaplarında, bir antidiyabetik ürün olarak acı bakla tohumundan bahsedilir.

Faydalarından dolayı, zehrinden arındırılmış baklalardan günde 10-20 adet yenilmesi önerilir. Ülkemizde; termiye, delice bakla, yahudi baklası, kurt baklası, gâvur baklası, koyun baklası yaban baklası olarak da adlandırılmaktadır. Taneleri acı olması sebebiyle, haşlanır ve suda bekletilerek tatlandırılır. Tuz eklenerek tüketilir.